Бюджеттик ачык-айкындык мамлекеттик финансыларды түзүү, бөлүштүрүү жана пайдалануу жөнүндө маалыматтын жеткиликтүүлүгүн жана түшүнүктүүлүгүн билдирет. Бул жарандарга жана башка кызыкдар тараптарга карата маалыматтын ачыктыгын камтыйт, бул аларга бюджеттик документтерди карап чыгууга жана мамлекеттик каражаттардын кандайча колдонулуп жатканын түшүнүүгө мүмкүндүк берет. Бюджеттин                 ачык-айкындуулугу демократиялык башкаруунун негизги элементи болуп саналат. Жарандар каражаттарды сарптоо жөнүндө маалыматка ээ болгондо, алар чечим кабыл алууда көбүрөөк билимдүү жана активдүү катышуучу болуп калышат.

Бюджеттик ачык-айкындуулук мамлекеттик башкаруунун маанилүү аспектилеринин бири болуп саналат. Кыргыз Республикасында мамлекеттик бийлик органдары бюджеттик ачык-айкындуулукту жогорулатуу үчүн бюджеттик системаны өркүндөтүү жана Бюджеттик ачык-айкындуулукту жогорулатуу боюнча иштерди туруктуу негизде жүргүзүшөт.

Бул маселе боюнча Кыргыз Республикасы акыркы жылдары бюджеттик ачык-айкындуулукту камсыз кылууда олуттуу ийгиликтерге жетише алды. Open Budget Survey (мындан ары – OBS) 2021-жыл “Бюджеттик ачык-айкындуулук индекси” баалоосуна ылайык Кыргыз Республикасынын бюджеттик ачык-айкындуулук индекси 62 баллды түзгөн, ал эми бул көрсөткүч 2012-жылы 20 баллды түзгөн. Бул мезгил арасында Кыргыз Республикасы ачык-айкындуулук көрсөткүчү боюнча 62 баллга чейин көтөрүлө алды, шилтеме:http://internationalbudget.org/open-budget-survey/country-results/2021/kyrgyz-republic

Бюджеттин ачык-айкындуулугуна сереп салуу өлкөлөрдү улуттук бюджеттик процесстердеги отчеттуулугунун деңгээлине жараша рейтинг берилет. Бул 120 өлкөдө улуттук бюджеттерге ачык-айкындуулукту, көзөмөлдү жана катышууну дүйнөдөгү жалгыз салыштырмалуу, көз карандысыз жана үзгүлтүксүз баалоо.

Бюджеттик ачык-айкындуулук индексинде чагылдырылган өлкөнүн бюджетинин ачык-айкындуулук көрсөткүчү коомчулуктун өз убагында жана толук бюджеттик маалыматка жеткиликтүүлүгүн баалайт. Ачык-айкындуулуктун 61 упайы (100дөн) же андан жогору өлкө коомдук талкууларды колдоо үчүн жетиштүү маалыматты жарыялап жатканын көрсөтүп турат. OBS ошондой эле өкмөттөрдүн бюджеттик чечимдерди кабыл алууга жана мониторинг жүргүзүүгө коомчулукту тартуу деңгээлин, ошондой эле мыйзам чыгаруу органынын жана бюджеттик процесстеги аудиттин жогорку органынын ролун жана натыйжалуулугун өлчөйт.

Жыйынтыктап айтканда, бюджеттик ачык-айкындуулук – бул коомдун ишенимин бекемдөөгө, ресурстарды натыйжалуу пайдаланууга багытталган заманбап мамлекеттик башкаруунун ажырагыс элементи. Бюджеттик маалыматтардын ачык-айкындуулугун камсыз кылуу мамлекеттик органдар, коом жана ар бир жаран тарабынан күч-аракетти талап кылат. Бюджеттик ачык-айкындуулукту өнүктүрүү – бул стабилдүү жана туруктуу келечекке инвестиция, анда жарандар жана мамлекет өз ара ишенимдин жана түшүнүүнүн негизинде өз ара аракеттенишет.